ایران و بحران پیچیدهٔ مهاجران افغانستانی: گزینه‌های پیش رو و پیامدهایشان
نویسنده: سعید رجبی
ورود گستردهٔ مهاجران به هر کشوری، هم واجد خطرات و تهدیداتی است و هم دارای مزایا و اثراتی مثبت و سازنده. این‌که کدام‌یک از این‌ها غلبه پیدا کند تابع عوامل مختلفی از جمله کم و کیف مهاجران وارد شده، شرایط کشور پذیرنده از نظر اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و نحوهٔ مدیریت مهاجران و مواجهه با آنها است. در خصوص مهاجران ساکن ایران به‌طور اعم و مهاجران افغان به‌طور خاص وضعیت در هر سه عامل مساعد نیست. از یک سو جامعه مهاجر افغان را می‌توان در زمره بی‌کیفیت‌ترین مهاجران جهان تقسیم‌بندی کرد و از سوی دیگر کشور پذیرنده تحت تأثیر اثرات تحریم‌های بین‌المللی، بحران‌های اقتصادی و سردرگمی مدیریتی در وضعیت نامطلوبی به سر می‌برد. این سه بُعد منفی سبب پیدایش یک جو مهاجرستیزی در کشور شده است. ایران امروز متأثر از فشارهای بین‌المللی و همچنین محدودیت منابع زیستی پذیرای چند میلیون مهاجر شده است و هیچ برنامه مشخصی برای سامان‌دهی آنها وجود ندارد. طبیعتاً تداوم این وضعیت موجب افزایش نارضایتی عمومی جامعه، تشدید بحران‌های اقتصادی و احتمالاً اثرات امنیتی در آینده خواهد شد. ایران امروز باید از سیاست انفعالی در پذیرش مهاجران به یک سیاست عملی و فعالانه دست بزند تا به این طریق بتواند یکی از جدی‌ترین چالش‌های داخلی خود را مدیریت کند. ایران برای غلبه بر این بحران رو به گسترش دو راه پیش رو دارد: مدیریت و گردآوری مهاجران غیرقانونی در کمپ‌های پناهندگان و یا دادن حق شهروندی به آنها. البته راه سومی نیز وجود دارد و آن عبارت است از تداوم وضع موجود با تمام پیامدهای خطرناکش.
ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی شماره ۱۳۹
